به طور معمول، نمونه‌گیری تصادفی می‌تواند به یکی از صورت‌های زیر انجام شود:
- محض نمونه: در ادبیات شفاهی گرگان، واژه ی ( ( نمونه ) ) به معنی ( ( تحفه ی اندک و ناقابل ) ) نیز به کار میرود؛ چنانکه وقتی کسی چیزی را به دیگری میدهد، در بیان ناقابل بودن آن میگوید �محض نمونه این چیز را به تو دادم�.
مثلا: کارخانه ای ۸۰۰ زن و ۲۰۰ مرد دارد. می‌خواهید مطمئن شوید که نمونه نشان دهنده تعادل جنسیتی کارخانه باشد. بنابراین جامعه را به دو طبقه بر اساس جنسیت تقسیم می نمایید. سپس با استفاده از نمونه گیری تصادفی در هر گروه ۸۰ زن و ۲۰ مرد را انتخاب می نمایید. این نمونه نشان دهنده نمونه‌ای دقیق از جامعه می‌باشد.
مثال: شما در مورد نظر دانشجویان در مورد خدمات حمایتی دانشجویی در یک دانشگاه تحقیق می‌کنید. بنابراین از همکلاسی‌های خود می خواهید که یک پرسشنامه را در این باره تکمیل نمایند. این یک روش آسان برای جمع آوری داده ها می‌باشد، اما از آنجایی که این تحقیق بر روی دانشجویان یک کلاس و در یک سطح گرفته شده است، نمی‌تواند بیانگر کل دانش آموزان دانشگاه باشد.
نشان. علامت. ( ناظم الاطباء ).
این شیوه نمونه‌گیری دارای مزایای زیادی است که به بعضی از آن‌ها در زیر اشاره شده است:
در این نوع نمونه‌گیری بر طبق هدفی که در ذهن داریم، نمونه‌گیری انجام می‌شود. اغلب یک یا چند گروه از پیش تعریف شده و مشخص وجود دارد که برای نمونه‌گیری در جستجوی آن هستیم.
ژاک لکان اریک فروم کارل یونگ هنری موری آلفرد آدلر کارل راجرز کارن هورنای ملانی کلاین ویلهلم رایش اریک اریکسون زیگموند فروید ملانی کلاین
بازگونه . (برهان قاطع). باشگونه . (فرهنگ خطی ) (صحاح الفرس ).بازگردانیده . (صحاح الفرس ). رجوع به شواهد ذیل معنی قبلی شود.
نمونه‌گیری طبقه‌ای همچنین معیابی نیز برای این شیوه نمونه‌گیری می‌توان برشمرد:
(فرهنگ فارسی معین ). صفحاتی از حروف چیده شده که برای غلطگیری و تصحیح نزد«مصحح » یا نویسنده ٔ مطلب می فرستند تا حروفی را که نادرست و نابه جا چیده اند روی آن مشخص نماید و برای نمونه سوالات مقدمات مکانیک حرکت انسان پیام نور تعویض حروف به چاپخانه برگشت دهد.
در نمونه‌گیری احتمالی، انتخاب نمونه‌ها به‌طور تصادفی و بر اساس شانس انجام می‌شود و هر عضو جامعه احتمال مساوی برای انتخاب شدن دارد.
مثلا: شرکتی ۱۰ شعبه در شهرهای مختلف دارد. (همه شرکت ها تا حدودی از نظر تعداد کارمندان و قوانین مشابه می باشند). شما ظرفیت این را ندارد که برای جمع‌آوری اطلاعات به کل شرکت‌ها در تمامی شهرها مراجعه نمایید. بنابراین به صورت تصادفی سه شرکت را در نظر می‌گیرید. این شرکت ها خوشه های شما می‌باشند و کل افراد در این سه شرکت نمونه شما هستند.
در این روش امکان چولگی و اریبی وجود دارد. دلیل این امر در نظر نگرفتن برخی از الگوها در چارچوب می‌باشد.